ادویه و چاشنی

اثرات ادویه ها در سلامتی بدن

هر چند مقدار ادویه ای که در هر وعده با غذا مصرف می کنیم کم است، ولی ادویه جات طعم غذا را متنوع کرده و رنگ فوق العاده ای به غذاها می دهند. ادویه ها و گیاهان معطر علاوه بر این که مقدار کمی ویتامین، املاح و فیبر به غذا اضافه می کنند، حاوی آنتی اکسیدان هایی هستند که عوامل تخریب کننده سلول ها یعنی رادیکال های آزاد را خنثی کرده و سطح سلامتی را ارتقا می بخشند. ادویه های زیر توسط انجمن ملی سرطان به عنوان مواد ضد سرطان معرفی شده است. پونه، آویشن، رُزماری یا اَکلیل کوهی، رازیانه، زردچوبه، زیره سیاه، بادیون، گشنیز، زیره سبزو ترخون. با اندازه گیری میزان آنتی اکسیدان ها مشخص شده است که مواد آنتی اکسیدان موجود در پونه حتی از ویتامین ای (یک آنتی اکسیدان قوی) هم برای سلامتی بدن مفیدتر است. بعضی ازانواع مشابه این ادویه جات مثل زیره سبز، زیره سیاه، رازیانه و ترخون حاوی موادی به نام تِرپپن هستند که مانع از رشد تومورها شده و مقدار کلسترول خون را کاهش می دهند. به ویژه ترخون خاصیت ضد سرطانی خوبی دارد.

انواع ادویه ها

دارچین

دارچین اولین بار در سریلانکا یافت شد و بعد از آن، تمام دنیا این چاشنی را شناختند و برای طعم بهتر غذاها از آن استفاده کردند. در حقیقت دارچین یک ادویه عالی برای طعم دادن به گوشت و سبزی ها است. اسفناج خرد شده را می توانید با دارچین و کشمش تفت دهید. دارچین ادویه خوبی برای طعم دادن به شیرینی ها و میوه ها مانند هلو، موز، سیب یا حتی ماست شیرین می باشد و یا چوب دارچین را با چای دم کنید و از طعم خوب دارچین لذت ببرید. دارچین خاصیت عجیب دیگری دارد و آن قوی کردن مصونیت بدن در مقابل امراض است. در هر صورت با مصرف ادویه ها می توان از فواید آن ها سود ُبرد، در ضمن با استفاده از ادویه ها و گیاهان معطر از مصرف مواد مضری مانند قند، نمک و چربی جلوگیری نمود و به جای نمک از ادویه هایی مانند آویشن، سیر، جعفری، رزماری (اکلیل کوهی) استفاده نمود. هم چنین استفاده از سیر تازه را به عنوان یک کاهش دهنده ی فشار خون و کلسترول مفید می دانند. البته باید توجه نمود که سیر خشک یا سیری که به مدت طولانی مانده باشد، خواص مفید خود را از دست داده است. دارچین دارای مقدار زیادی ویتامین‌های ث، کا و منگنز می باشد.

زعفران

راز پیشگیری از نابینایی در سال های پیری، در زعفران نهفته است. محققان طی بررسی های خود نشان دادند که مصرف روزانه زعفران در غذا به تولید سلول های حساس چشمی، که برای دید ضروری هستند، کمک می کند. یک رژیم غذایی حاوی زعفران می تواند از چشم ها در برابر آسیب های ناشی از نور خورشید محافظت کرده و پیشرفت بیماری های ژنتیکی مانند التهاب رنگدانه ها را کند نماید. زعفران ویژگی های آنتی اکسیدانی زیادی دارد. هم چنین به نظر می رسد این ماده ژن های اسید چرب غشای سلولی را تنظیم می کند و همین امر موجب انعطاف پذیری سلول های بینایی می شود. مصرف گیاه زعفران در پیشگیری از بروز افسردگی موثر است. استفاده از زعفران در غذا و نوشیدن حداقل یک فنجان چای زعفران برای تمدد اعصاب به همه توصیه می شود.

هل سبز

یکی از چاشنی‌های معطر مورد استفاده در بعضی از غذاها، نان‌ها، شیرینی‌ها و به‌خصوص مرباها، هل است. شاید جالب باشد بدانید هل، میوه گیاهی از تیره زنجبیل‌هاست و انواع مختلف آن شامل هل سیاه، هل سفید و هل سبز است که نوع سبز آن عطر تند تری دارد. در ایران بیشتر ازهل سبز استفاده می کنند.

هل سیاه

دانه هل سیاه تقویت‌کننده معده، ضد نفخ و بادشکن است؛ در ضمن به هضم غذا نیز کمک می ‌کند. از این هل به عنوان دارو برای معالجه سرفه، سرماخوردگی و تب استفاده می ‌کنند. در صورتی که عرق بدبویی دارید یا دهان شما بوی خوبی نمی ‌دهد، ۶ گرم هل را( با غلافش) به‌ صورت چای دم کنید و در طول یک روز به مرور بنوشید. برای درمان استفراغ و تهوع نیز توصیه می ‌شود مقداری دم کرده هل مصرف کنید. هل تقویت ‌کننده قلب و اعصاب نیز است.

هل سفید

برای عطرآگین کردن غذا، شیرینی یا مربا، حتما لازم نیست غلاف آن را باز کرده و دانه‌های سیاه رنگ هل را مورد استفاده قرار دهید، بلکه میوه هل با همان غلاف نیز به ‌اندازه کافی غذاها را خوش طعم می ‌کند؛ مگر آن که طعم جویدن دانه‌های هل در دهانتان را دوست نداشته باشید. علاوه بر این، بعضی‌ها هنگام دم کردن چای، چند دانه هل یا یک عدد میوه هل را در قوری می اندازند و همراه با چای، آن را دم می کنند. این چای، هم خوش‌طعم‌تر می شود و هم خاصیت درمانی دارد.

زیره سیاه

قسمت مورد استفاده زیره، میوه های آن است که به طور مستقیم از آن و یا از اسانس آن، استفاده های بسیار زیاد به عمل می آید. یکی از مصارف مهم زیره، به عنوان چاشنی و ادویه در صنایع غذایی است. مقوی معده، محرک اشتها، محرک ترشح غدد معده، ضد نفخ، ضد اسپاسم، معرق و ضد قارچ است. زیره سیاه حدود ۷-۳ درصد اسانس دارد. بیش تر اوقات دانه ها را قبل از رسیدن کامل، برداشت می کنند که در این صورت، دارای درصد بالایی اسانس خواهد بود. ماده اصلی اسانس، کارون (Carvone) است که تا ۶۵ درصد اسانس را تشکیل می دهد. لیمونن، ماده ی مهم دیگر اسانس می باشد که تا ۵۰ درصد اسانس را ممکن است تشیکل دهد. ترکیبات دیگر، شامل ۱۰ تا۲۰ درصد روغن ثابت، ۲۰ درصد پروتئین، ۲۰ درصد قندها و مقداری فلاوونویید هستند.

سماق

خاصیت سماق در ممانعت از ترکیب گلوکز با مولکول‌های پروتئین‌های حیاتی بدن تا میزان ۸۰% باعث شده تا این‌ گیاه برای بیماران مبتلا به دیابت، مفید تشخیص داده شود. درمان رماتیسم، نقرس و خاصیت ضد میکروبی این گیاه نیز به اثبات رسیده است. سماق برای دندان‌ درد مفید است و لثه را تقویت می کند. در برخی از کشورها از سماق نوشیدنی ای تهیه می کنند که جهت تسکین درد معده و اختلالات هضمی موثر است و از خونریزی معده جلوگیری می‌کند. سماق به‌دلیل داشتن تانن فراوان قابض و پاک کننده معده می‌باشد. میوه سماق نباید تازه مصرف شود زیرا ایجاد مسمومیت می کند و همیشه باید به صورت خشک سائیده و مصرف شود.

زنجبیل

این گیاه همراه با گیاهان دیگر به عنوان تقویت کننده معده و بدن، بادشکن و ضد نفخ به کار می رود. همچنین پزشکان چینی اخیرا کشف کرده اند که شربت زنجبیل بهترین داروبرای معالجه زخم معده می باشد.

زنجبیل تازه و شربت زنجبیل با چای زنجبیل در بدن گرما تولید کرده و بدین وسیله مواد سمی و زائد بدن را به صورت عرق از بدن خارج می سازد. زنجبیل بهترین داروی سرماخوردگی و گلو درد می باشد. هنگامی که حس کردید دچار سرماخوردگی شده اید چند بار چای زنجبیل بنوشید و اگر گلو درد دارید علاوه بر آن که چای آن را میل می نمائید با آن قرقره را نیز انجام دهید. شربت زنجبیل برای زخم معده بسیار مفید است. مبتلایان به زخم معده باید هر روز قبل از غذا یک قاشق چای خوری از این شربت را همراه با کمی آب بنوشند و متوجه می شوند که زخم معده آن ها پس از مدتی التیام می یابد.

انواع فلفل

تمام فواید و اثرات مثبت فلفل‌های تند در کپسای سین است که تندی فلفل‌ها نیز به خاطر وجود شیره این ماده است، فلفل در بسیاری از موارد از قبیل فشار خون، کلسترول، درد مفاصل، افسردگی و مشکلات گوارشی برای سلامتی مفید است. معمولاً از کپسای سین به عنوان درمانی مناسب برای رهایی از درد به خصوص برای درد‌های بعد از عمل جراحی، درد مفاصل، درد گلو و ناراحتی‌های پوستی خاص استفاده می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که در فرهنگ‌هایی که در برنامه ی غذاییشان از فلفل و ادویه جات استفاده می‌کنند، بیماری‌های سرطانی و حملات قلبی و انسداد جریان خون کمتر اتفاق می‌افتد.رژیم‌های غذایی که در آن‌ها بسیار از فلفل قرمز و سایر فلفل‌های حاوی کپسای سین و بسیاری ادویه‌های تند دیگر استفاده می‌شود، سلامتی عمومی بدن را بالا می‌برد و ممکن است از خیلی بیماری‌های جدی و خطرناک جلوگیری کند. بنابر این غذاهای تند بخورید تا عمر بیشتری داشته باشید.

سیاه‌دانه

نام علمی سیاه دانه Nigella sativa می باشد. از دانه این گیاه به عنوان ادویه استفاده می‌شود. سیاه ‌دانه از راسته گل‌های ساعت (Ranunculales) و تیره آلالگان (Ranunculaceae) است. سیاه ‌دانه مزه‌ای تلخ و ادویه‌ای دارد. از سیاه ‌دانه در ترشی، شیرینی‌، شربت‌ و هم چنین به عنوان دانه معطر بر روی نان استفاده می‌شود.

زردچوبه

یک بررسی جدید نشان می ‌دهد که زردچوبه و مکمل‌های غذایی آن ممکن است به پیشگیری و درمان برخی بیماری‌های استخوانی مثل آرتریت روماتوئید و پوکی استخوان کمک کند.

امروزه مکمل‌های غذایی حاوی زردچوبه با نام کورکومین (curcumin)، که نام ماده شیمیایی که رنگ زرد زردچوبه ناشی از آن است، در بازار موجود است. تصور می ‌شود این ماده نیز دارای خواص ضد التهابی باشد. احتمالاً سایر مواد موجود در زردچویه به جز کورکومین هم دارای خواص ضد التهابی هستند و این مواد به همراه کورکومین التهاب را مهار می‌ کنند.

جوز هندی

جوز هندی یک میوه درختی است که دانه آن درون پوسته بسیار سختی قرار دارد. عطر و بوی تند و مطبوع جوز هندی، آن را به‌ یک طعم‌دهنده‌ و ادویه‌ ُپرمصرف در غذا در آورده است ومصرف آن به صورت خشک شده در مناطق گرمسیری بسیار رواج دارد. صرف‌نظر از نقش جوز هندی به‌عنوان ادویه در غذا، این دانه خواص غذایی و درمانی بسیاری نیز دارد، جوز هندی منبع خوبی از ویتامین‌ها، املاح معدنی، اسیدهای آمینه، روی، آهن،‌ مس، کلسیم،‌ ژرمانیوم، فلاونوئیدها و بسیاری مواد مفید دیگر است.جوز هندی به حفظ سلامت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. جوز هندی برای درمان و تسکین بسیاری از دردها مفید شناخته شده است. در طب سنتی، دانه و روغن جوز هندی را برای درمان بیماری های مربوط به اعصاب و سیستم گوارش تجویز می‌کنند.مخلوط جوز هندی و عسل را برای درمان اراحتی‌های گوارشی و تنفسی مورد استفاده قرار می دهند. التهابات و دردهای مفصلی و رماتیسمی با مصرف خوراکی جوز هندی و هم چنین ماساژ موضعی با روغن آن تسکین می‌یابد. هم چنین برای کاهش علائم آلرژی، جوز هندی بسیار مفید است.

آویشن

آویشن گیاهی فرح افزا است و به علت عطر بسیار مطبوع و مزه تندی که دارد به هر عضوی که مالیده شود جریان خون را تند کرده وخون به آن طرف سرازیر می‌شود. برای ریزش مو، جوشانده این گیاه استفاده می‌شود تا جریان خون را در آن قسمت بیشتر کرده و پیاز مو تغذیه شود. این گیاه داروی بسیار مفیدی برای دستگاه تنفسی و تنگی نفس، آسم و بیماری هایی از قبیل زکام و برونشیت می باشد. آویشن برای درمان سرفه های مزمن نیز مفید است. پیش از این نیز، به طور سنتی از این ادویه برای درمان سرفه استفاده می شد. هم چنین این گیاه داروی خوبی برای معده می‌باشد و ناراحتی های معده را از نظر هضم و نفخ به طور کلی برطرف می‌کند.آویشن برای تقویت اعصاب، درمان افسردگی، خستگی و بی‌خوابی مفید می باشد. اگر از درد مفاصل، نقرس، ورم مفاصل و درد سیاتیک رنج می برید آویشن میل کنید.

نعناع

گیاه نعناع دارای اثرات ضد نفخ، ضد دل ‌درد و ضد اسپاسم می باشد. این گیاه دارای بو و مزه ی مطبوع بوده و بیشتر از سایر سبزی های خوراکی مورد استفاده قرار می گیرد. ترکیبات موجود در اسانس این گیاه خیلی سریع در عرض چند دقیقه جذب می شود و می توان با توجه به خوراکی بودن نعنا، در تمام سنین (از نوزادان تا افراد مسن) بدون هیچ محدودیتی آن را مصرف نمود.

گشنیز

از تخم گشنیز به عنوان یکی از ادویه جات مهم استفاده می‌گردد. گشنیز و تخم گشنیز از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است. این گیاه در کاهش اضطراب و بی‌خوابی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مواد چرب گشنیز مرکب از اسید اولئیک، اسید پالمتیک، اسید لینولئیک و اسید پتروسه لینیک است. دربرگ های خشک گشنیز مقدر زیادی ویتامین آ، ث یافت می شود.

بادیان

گیاهی است که طبیعت آن گرم وخشک است. دانه های آن سرشار از ویتامینَ آ است و در رفع بی خوابی موثر است.

رازیانه

گیاهی است معطر با طعمی شیرین که دارای اثرات مهمی بر سلامت پوست می باشد. رازیانه، سرشار ازهورمون های زنانه (استروژن) است و طبیعتی گرم دارد. برای از بین بردن درد آرتروزمی توانید روغن رازیانه را در محل درد بمالید..

کاری

ادویه کاری در درمان نوعی سرطان بدخیم موثر است. این ادویه دارای خواص آنتی‌اکسیدی و ضد‌التهابی است که به درمان گونه‌های مختلفی از بیماری ها کمک می‌کند. اما دانشمندان می‌گویند اولین بار است که متوجه قدرت این ادویه در نابودی سلول های سرطانی شده‌اند.

خردل

نوعی گیاه است با دانه‏های سیاه خیلی ریز که در کوچکی و بی مقداری ضرب المثل است. خردل بومی گیاهی است از تیره شب‌بویان از راسته کلم واز ایام قدیم به عنوان چاشنی وطعم دهنده مورد استفاده بوده است از مصارف دیگرآن می توان به محرک ومدر بودن آن اشاره کرد.

امید است با مصرف ادویه ها در غذاهای خود از خواص درمانی آن ها بیشتر بهرمند شوید.